Zorionak eta Urte Berri On!

DATORREN URTEAN GEHIAGO!

IRIBAS-LARRAUN

XX. mendearen lehen erdialdean populazio konstantea mantendu ondoren, bigarren erdialdean biztanleak galtzen hasi zen Larraun, eta 1990erko hamarkadarako 2.000 biztanle inguruan geratu zen (mende hasieran 3.500 zituen). 1990eko hamarkadaren hasieran, Lekunberri Larraunetik banatu eta udalerri independentea osatu zuen. Horren ondorioz, Larraunek bere biztanleriaren erdia galdu zuen, eta 1.000 biztanleen inguruan geratu zen.

Larraunek Areso eta Leitzarekin egiten du muga iparraldean, Imotz eta Basaburuarekin ekialdean, Arakil eta Uharte Arakilekin hegoaldean, eta Betelu eta Araitzekin mendebaldean.

Mendukiloko leizeak udalerri honetan daude, Astitz herrian.

Haritz eta Uxue

UNIBERTSOKO IPUINAK

UNIBERTSOKO IPUINAK

             Txanelako 1.gaian Unibertsoa landu dugu, gauza asko ikasi ditugu: Bib-Bangen teoria, planetak, konstelazioak... bideoak ikusi ditugu Unibetsoari buruz eta tartean ipuin batzuk idatzi ditugu, sarreran jarri ditugunak.

       Ipuin horien izenburuak hauek dira: SATURNO,TXOKO TXOKO,BIG BANG Dja,BERASTEGITIK LIRRIRA ABENTURA,AMETSA LORTU NAHIAN,ANE EGUZKI-SISTEMAN,TXIMISTEN ISTORIOA, MARTERA BIDAIA,DARWINEN ABENTURA,URANOTARRAK,ESKULA MARTETARRA ETA 11 TXIMISTEN ISTORIOA.

      Liburu bat aurkeztuko dizuegu, Big-Bang izena duena eta Hodei Lobok idatzi duena. 

        Bazegoen Big-bang izeneko mutil bat eta bere ametsa Dja izatea zen eta baita munduko festa handienan parte hartzea. Bere laguna Eguzkia zen eta berarekin elkartu zen  lantegi berdean. Biak oso ondo jotzen zuten eta biak batera erabaki  zuten txartelak erostea...

     

         Espero dugu denak irakurtzea eta gustuko izatea.

Laida eta Hodei

GORPUTZALDIAK

GORPUTZALDIAK

Gorputzaldietan gure arteko harremanak lantzen ditugu.

Lehenengo egunean “espazioan kokatuz” ariketa egin genuen.

Gero “matendu  zure forma” ariketa egin genuen eta azkenik “bai edo ez” ariketa egin genuen.

Hurrengo saioan, talde handian,lau paso eta postura bat asmatu eta mantendu egin genuen .

Gero binaka “zure  itzala naiz” ariketa egin genuen ,eta azkenik binaka “eutsi edo utzi” ariketa egin genuen.

Hurrengo saioan “espazioan kokatuz” ariketa egin genuen.

Gero bi ilara paraleloetan jarri ginen eta “espazio pertsonala” ariketa egin genuen.

Hurrengo saioan, talde handian,lau paso eta postura bat asmatu eta mantendu egin genuen .

Azkeneko egunean “ibili eta stop” ariketa egin genuen. Hori  egin eta gero esan  genuen gorputzaldiak gustatu zitzaizkigun edo ez.

Julen eta Beñat

MENDUKILO

      MENDUKILO

Azaroak 10ean Mendukilora joan ginen. Autobusez joan ginen egun guztirako eta bazkaria eraman genuen. Lehenengo Mendukilo kobazuloa ikusi genuen.

Oso polita zen, estalaktitaz,  estalakmitaz , eta fosilez beteta. Bi xaguxar ikusi genituen,zomorro bat ere. Gero 3 tailer egin genituen:

1-Marrazki bat egitea lehen gizakiak bezala.

2-Ardatz kronologikoaren tailerra.

3-Zintzilikariak egiteko tailerra.

Ondoren Iribas herrira joan ginen bazkaltzera. Bazkaldu eta gero jolastu egin genuen.

Oso ondo ibili ginen.

Ander eta Oier

MINDFULNESS

MINDFULNESS

Kaixo lagunok: Gu 5.mailako Irati eta Oinatz gara eta guk Mindfulness egiten dugu

 egunero hamaiketakoa egin eta gero. Zentzumenak, arnasketa eta mugimenduen 

bidez arreta momentura ekartzen dugu.

Gauza hauek egiten  ditugu:

Zentzumenak:

●      Ukimena: Pelutxeak ukitu, Plastilina eskuetan erabili...

●      Dastamena: Gaztainak, Intxaurrak, paxak... probatu.

●      Usaimena: Sagararen ozpina, labanda zakutxoak...usaindu.

●      Entzumena: Txintxarriak, kanpoko soinuak...entzun.

●       

Arnasketak:itsas izarraren  arnasketa, minutu batean ea 

zenbat aldiz hartzen dugun arnasa…

Mugimendua:Behatzak mugitu,eskuak kontrako hankekin

   ukitu, bi eskuekin batera idatzi...

PERTSEO ETA MEDUSAREN BURUA

PERTSEO ETA MEDUSAREN BURUA

Gelan liburu bat irakurtzen ari gara “Pertseo eta Medusaren burua”.

Pertseo eta Medusaren burua Greziako mitologiako kontakizun ederrenetako bat da :irudimenez eta fantasiaz betetako kondaira bat,ekintza eta abentura etengabeak dituena,majia apur bat eta ausardia asko, gaizto erabat gaiztoak eta gazte heroi lirain eta bulartsuak, bidaia luzea eta harritzeko moduko amaiera...  Hitz batean: istorio arrakastatsu batek behar dituen osagai guztiak.

Nathanien Hawthorne (1804-1864) idazle iparamerikarrak mito klasikoak bere erara eta garaira egokitu zituen, A Wonder Book for Girls and Boys liburuan; hark xix. Mendeko neska-mutilentzat bezala, Txilikuk(Zarautz,1951) xxi.mendekoentzat moldatu du istorio zirraragarri hau ,gure bihotza alaitzen duten kontakizunak ez baidira inoiz zahartzen. Hona,beraz, atzoko eta gaurko gazteentzako liburu eder bat.

Martin eta Garazi

KOPERNIKO

Astronomia, eta matematika lantzen zuen. 1473ko otsailaren 19a-1543ko maiatzaren 24an jaio zen, eta hil 1543ko maiatzaren 24an.

Koperniko matematikari, astronomo, legegizon, fisikari, kalonje katoliko, gobernadore, administratzaile, buruzagi militar, diplomatiko eta ekonomista izan zela esan dezakegu. Astronomia izan zen bere afizioa eta egin zuen aurrerakuntzagatik Copernicus izena eman zitzaion binokularren laguntzaz ikus daitekeen Mare Insularumen dagoen ilargiko krater bati.^[3]

Heliozentrismoa mendebaldeko zientziaren teoria garrantzitsuenetako bat da.

HODEI LOBO

JOSE MIGEL BARANDIARAN

Jose Migel Barandiaran Aierbe -(on) Joxemiel Barandiaran edo aita Barandiaran izenez ere ezaguna— (Ataun, Gipuzkoa, 1889ko abenduaren 31 - 1991ko abenduaren 21a), antropologoa, etnografoa eta apaiza izan zen, mendez mende iraunagatik betiko galtzeko zorian zen euskal kultura biltzen, aztertzen eta ahanzturatik salbatzen egin zuen lan eskerga dela kausa Euskal Herrian eta nazioartean ospetsua. Urte askoan gogo nekaezinaz eta zientziaren metodoak erabiliz egindako berebiziko ikerketa lan haren ondorioz, elkarte askotako kide izendatu zuten: Real Sociedad Española de Antropología, Etnografía y Prehistoria; Sociedad Ibérica de Ciencias Naturales; Euskaltzaindia; Real Academia de la Lengua Española; Société Française d'Ethnographie;Folklore Society; eta abar. Arrazoi berberarengatik, honoris causa doktore izendatu zuten . Euskal Herriko Unibertsitateak, Gasteizko Teologia Fakultateak, Deustuko Unibertsitateak eta Madrilgo Complutense Unibertsitateak

ANDER SANCHEZ

GALENO

Galeno Pregamon jaio zen 131.urtean eta 201.urtean hil zen.

Eragin handia izan du medikuntzaren istorian zehar, berak sortu bai zuen medikuntza.

Arlo asko zituen gogoko baina azkenean medikuntzan jardun zuen nagusiki.

Halaber gladiadoreak osatuz traumatologia arloan esperientzia handia hartu zuen.

Garai artan ere begi-lausoak operatzen jardun zuen.

Anatomia inguruan jakintza zabala erakutsi zuen. Medikuntzari buruz liburu batzuk ere idazti zituen.

Garazi Labaien

ELHUYAR ANAIAK

Biak Logroñon jaio ziren.Juan Jose Elhuyar 1754 ean ekainaren 15 ean eta Fausto 1755 ean urriaren 11an.1781ean anaia biak banandu ziren Juan Jose Suediara joan zelarik eta Fausto aldiz Bergarara bueltatuz hango mineralogia mintegiaren kargu egitera 1785. 1783 bakartu zutenean Juan Josek eta Faustok.1786an Fausto Espainia Berriko Meatzaritza Zentroaren zuzendari orokorra izendatu zuten eta bere lehenego ahaleginak Mexikon, Bornen amalgamatze prozesuaren eraginkortasuna neurtzera bideratu zituen.Espainia Berriko Meatzaritza Errege Mintegia sortzea izan zen 1792an,Eskolako antolakuntza ereduan hartuta. 1833ko otsailaren 6an hil zen Madrilen.Joan Jose, Granada Berriko, oraingo Kolonbia, meatzetan lan egitera joan zenhartzeko aukera izan zuen bertan lanean ari zela. Bogotan hil zen, 1796ko irailaren 20ean.

Uxue Aranalde

ARMAND DAVID

Jean-Pierre-Armand David Haltzueta^[1] (Ezpeleta, Lapurdi, 1826ko irailaren 7a - Paris, Frantzia, 1900ko azaroaren 10a) Euskal Herriko misiolari lazarista, zoologo eta botanikoa izan zen. Animalia, harri eta fosilak bildu zituen Txinan Parisko Natur Historiako Museoarentzat. Berari bidalitako materialetan oinarriturik espezie berriak deskribatuta, Europako zenbait biologok 70 landare mota ingururen izen zientifikoak berari eskaini zizkioten, eta Davidia generoa berariaz sortua izan da Davidia involucrata zuhaitza izendatzeko.

"Eskual-herritik behinere jalgi diren jakintsun handienetarik bat izan, eta panda handia aurkitu zuen, urruneko Txina hartan, beste hainbat eta hainbat landare eta animalia berrirekin batera. Frantziako lehenengo eboluzionistetariko bat izateaz gainera, bere ekarpenak oso munta handikoak izan ziren biogeografiaren garapenerako."

Haritz Martin

JOSE MIGEL BARANDIARAN

Jose Migel Barandiaran, Oñatiko Unibertsitateko klaustroan, 1979. urtean egindako omenaldian. Datuak: Izen osoa Jose Migel Barandiaran Aierbe Ezizena Aita Barandiaran On Joxe Jaio 1889ko abenduaren 31 Euskal Herria Ataun, Gipuzkoa (Euskal Herria) Hil 1991ko abenduaren 21a (101 urte) Euskal Herria Ataun, Gipuzkoa (Euskal Herria)

JULEN OTXANDORENA

JESUS ALTUNA

JESUS Altuna1932ko uztailaren 27an jaio zen. Berastegin(gipuzkoa)bizi zen, , paleoantropologoa eta arkeozoologoa da. Filosofiaeta Teologiako ikasketak egin zituen Gasteizko eta Donostiako apaizgaitegietanMadrilgo Complutense unibertsitatean (1960). Alemaniako ikerketa zentroetan historiaurreko Arkeologia Saileko lehendakari eta Munibe aldizkariaren zuzendari izan da.
BEÑAT LOIDI

JESUS ALTUNA

JESUS ALTUNA Jesus Altuna Etxabe (Berastegi, Gipuzkoa, 1932ko uztailaren 27a) arkeologoa, paleoantropologoa eta arkeozoologoa da. Filosofia eta Teologiako ikasketak egin zituen Gasteizko eta Donostiako apaizgaitegietan, Biologia Zientzietako lizentziak ere bai.Alemaniako ikerketa zentroetan, Paleoantropologiako eta Arkeozoologiako jakintza espezializatuak bereganatu zituen. Arkeozoologiako lan batekin eskuratu zuen doktore titulua, 1971n, eta Arkeozoologian aitzindari izan da, Euskal Herrian ez ezik, Europa osoan ere. 1960 – 1972 bitartean, antropologia indusketa askotan lagundu zuen. Sari asko lortu zituen: 1. Zientzia Ikerketarako Ibáñez Martín saria 2. Xabier Maria de Munibe saria 3. Euskalerriaren Adiskideen Elkartearen saria 4. Eusko Ikaskuntza-Euskadiko Kutxa saria 5. Eusko Jaurlaritzaren Lan Onari saria 6. Ikerketako Euskadi saria.

 OIER ARABAOLAZA

ARMAND DAVID

Izen osoa: Jean-Pierre-Armand-David Halzueta, Jaio zen: 1826ko irailaren 7an, Ezpeleta (Lapurdi) Hil: 1900ko azaroaren 10an, Paris Euskal Herriko misiolari lazarista, zoologo eta botanikoa izan zen. Animalia, harri eta fosilak bildu zituen Txinan Parisko Natur Historiako Museoarentzat. Berari bidalitako materialetan oinarriturik espezie berriak deskribatuta, Europako zenbait biologok 70 landare mota ingururen izen zientifikoak berari eskaini zizkioten, eta Davidia generoa berariaz sortua izan da Davidia involucrata zuhaitza izendatzeko. Hala ere Armand David, nahiz eta euskal zientzilari eta exploratzaile handienetakoa izan, ez da sobera ezaguna euskaldunen artean. Manex Hiriart-Urrutik aspalditik idatzi zuen berari buruz Eskualduna astekarian 1900. urtean: "Eskual-herritik behinere jalgi diren jakintsun handienetarik bat izan, eta panda handia aurkitu zuen, urruneko Txina hartan, beste hainbat eta hainbat landare eta animalia berrirekin batera. Frantziako lehenengo eboluzionistetariko bat izateaz gainera, bere ekarpenak oso munta handikoak izan ziren biogeografiaren garapenerako." Aita, Fructueux-Dominique-Génie David,notable edo jauntxo bat izan zen. Bertako sendagilea izan zen, eta baita auzapeza ere sasoi batean. Politikoki Armand Daviden aitak jarrera legitimista oso sutsuak defenditu zituen bere bizitzan zehar, eta bere ideologia seme-alabei igortzen saiatu zen. Baina aldi berean Historia Naturala gustokoa zuen gizona zen eta Armandi sortu zion naturzaletasuna eta abere, hegazti, lore eta abarrak aztertzeko zaletasuna. Ama, Rosalie Haltzueta, baionarra zen, eta familia onekoa, antza. Armandek bi urte eman zituen Baionako Apaiztegi Handian apaizten.

MARTIN ZUBILLAGA

PITAGORAS

Antzinako Greziako matematikari eta filosofo bat izan zen. Matematikan, Pitagorasen teoremarengatik da ezaguna eta zenbakien bitartez dena azal daitekeela pentsatzen omen zuen. Pitagorismo izendatu den mugimendu erlijioso garrantzitsu baten sortzaile, mistikotzat jo izan da historian zehar.

IRATI ZULOAGA

ARKIMEDES

Matematikari, fisikari eta ingeniari Greziarra zen. Fisikari estatikoaren eta hidrostatikaren sortzailea izan zen . Asmatutako gauza bat zen zirkulu baten zirkunferentzi eta bere diametroaren arteko erlazioa.

OINATZ LASARTE

ELHUYAR ANAIAK

ELHUYAR ANAIAK Elhuyar anaiak Juan Jose eta Fausto Elhuyar Zubize anaiak izan ziren. Ezagunak dira munduan lehen aldiz wolframa bakartzea lortu zutelako, 1783an, Bergarako Mintegian Euskalerriaren Adiskideen Elkartearen baitan. Biak Logroñon jaio ziren, 1754 ean ekainaren 15 ean. Gazteak zirenean, 1772an, hasi ziren kimika eta mineralogia ikasketak egiten Parisen . Han zientzialari handien lanak ikusteko aukera izan zuten. Handik Uppsalara joan ziren beraien ikasketak jarraitzeko. Faustoren lorpen handienetarikoa Espainia Berriko Meatzaritza Errege Mintegia sortzea izan zen  1833ko otsailaren 6an hil zen Madrilen. Joan Jose, Granada Berriko, oraingo Kolonbia, meatzetan lan egitera joan zen eta Mutis-en espedizio botanikoan parte hartzeko aukera izan zuen bertan lanean ari zela. Bogotan hil zen, 1796ko irailaren 20an.

 LAIDA MALKORRA

2016-17 IKASTURTEA

Kaixo, lagunok: Ederki hasi dugu ikasturtea. Gu oso ondo gaude. Gure lanak erakutsiko dizkizuegu. Gure lehenengo lana ZIENTZIALIEI buruzkoa izan da. Besterik gabe, hemen doa. Ea gustokoa duzuen. AIO PELAIO

EUREKA Museoa!

Atzo, martxoaren 15ean Donostiako Eureka museoan izan ginen. Bertan hainbat ekintza egin genituen: experimentoak, planetariuma ikusi,bost zentzumenak lantzeko hainbat esperientzi, animali ezberdinak, gu nolakoak garen barrundik...

PAPIROFLEXIA

Origamia esaten zaio ere (折り紙?) JAPONIAR jatorria duen arte mota honi, guraizarik eta kolarik gabe hainbat irudi egitean datza artisten lan honi. Guk 5. mailakoak tximeletak, igelak, hegaztiak ...egin ditugu