MUNDUKO POPULAZIOA

  Leku jakin bateko biztanle multzoari populazioa edo biztanleria deritzo. XX.mendearen hasieran 1.600 milioi biztanle zeuden munduan eta mende horren amaieran 6.000 milioitik gora. Biztanleriak hazten jarraitzen du, urtean batez beste 87 milioi pertsona gehiago gera.

 1800. urtean Europan eta Ipar Amerikan iraultzarekin batera lantegiak ezarri ziren eta osasun baldintza eta elikadura nabarmen hobetu ziren.

Afrika,Asia,Erdialdeko Amerika eta Hego Amerikan ume asko jaitzen dira eta osasun zerbitzu gero eta hobeei esker.Lehen baino ume gutxiago hiltzen dira gosez edo gaixotasunek jota.

LONGITUDEA

  Greenwich meridianoa,hau da,0ºlongitudea abiapuntutzat hartu eta mendebaldera nahiz ekialdera egon daitekeen beste puntu baten kokalekuaren berri ematen duen koordenatua da,180º artekoa.Hau ere gradutan neurtzen da,eta meridiano bakoitzak bere zenbakia du,dagokion graduaren arabera.Horrez gainera,leku hori Greenwichetik ekialdera edo mendebaldera dagoen adierazten da.

LATITUDEA

  Ekuatorea(0º latitudea) abiapuntu hartuta, iparraldera nahiz hegoaldera egon daitekeen beste puntu baten kokalekuaren berri ematen duen koordenatua da.Gradutan neurtzen da: paralelo bakoitzak bere zenbakia du. Horrez gainera, leku hori ekuatoretik iparraldera nahiz hegoaldera dagoen adierazten da.

KOORDENATU GEOGRAFIKOAK:LATITUDEA ETA LONGITUDEA

Puntu edo toki batek Lurreko gainazalean duen posizioa zehazteko koordenatu-parea erabiltzen dugu:latitudea eta longitudea.

BIZI ITXAROPENA

  Lurralde garatuenetan bizi-itxaropen handiagoa dute biztanleek.

Industrializazioa,osasun- eta hezkuntza-zerbitzu handiagoaren erakinez, bizi-itxaropen handiagoa dute munduko biztanleek. Lurralde batzuetan ordea, bizi-itxaropena txikiagoa dute,industria baldin badute ere, beste herrialde garatu baten eskuetan dutenez. Osasun- eta ezkuntza-zerbitzuak ere oso maila bajukoak dira.

  Toki jakin batean batez-besteko bizi iraupenari bizi-itxaropena deritzo.Azken urteotan bizi-itxaropena igo egin da, medikuntza eta higienearen hobekuntzari esker.

  Azken urteotan lurralde garatu gabeetan bizi-itxaropena igo egin bada ere, haurren hilkortasuna oso handia da eta horrek bizi-itxaropena asko baldintzatzen du, herrialde garatuetan baino 6 aldiz haur gehiago hiltzen baita lurralde garatu gabeetan. 10000 jaioberri baino gehiago hiltzen dira urtean eta horretako %70ek osasun zerbitzu urriagatik.Hondamendi naturalekin ere pobrezia sortzen da baita gizakiek egindakoengatik ere. Nutrizio falta handia dute munduko biztanle batzuk eta ondorioz defentsarik gabe geratzen dira,ur eskasia ere arazoa handia izanik.Garatu gabeko herrialdeetan, heriotza guztien %46 estatu garatuetan senda daitezkeen gaixotasunak dira.

  Multinazionalen esku daude botika on gehienak eta multinazionalek patentatu egiten dituzte. Botikak garesti daude pobreentzat.

ADIN-PIRAMIDEAK

  Adin-piramidea izenez ezagutzen ditugun  grafikoei ondo behatuz, toki jakin batean adin bakoitzeko zenbat gizonezko eta zenbat emakumezko dauden jakin dezakegu,eta datu hauek interpretatuz hainbat ondorio atera ditzakegu.

GARATU  GABEKO  HERRIALDEAK                   

HERRIALDEAK	URTEAK
Japonia	74.5
Australia	73.2
Frantzia	73.1
Suedia	73.0
Espainia	72.8
Italia	72.7
Grezia	72.5
Suitza	72.5
Monako	72.4

    HERRIALDE GARATUAK

HERRIALDEAK	URTEAK
Etiopia	43
Mali	33,1
Ruanda	32,8
Uganda	32,7
Bostwana	32,3
Zambia	30,3
Malawi	29,4
Nigeria	29,1
Sierra leona	25,9

         

                     
                           

     

                  

MERIDIANOAK ETA PARALELOAK

Meridianoak: Bi poloetatik pasatzen diren irudizko lerroak dira.Ekuatorearekiko perpendikularrak ,0º tik 180ºera graduatan neurtzen dira. Greenwich meridianoa garrantzitsuena da lurra bi zatitan banatzen duelako : ekialdea eta mendebaldea.   

Paraleloak:Lurra irudimenezko  eraztun batzuk zeharkatuko balute bezala da. Graduetan zenbatzen da, 0ºtik 90º -ra. Ekuatorea da garrantzitsuena eta handiena, eta poloetara zabaltzen da.Lurra bi zatitan banatzen du: ipar hemisferioa eta hego hemisferioa.Paraleloetan, ez da aipagarri bakarra, beste batzuk badira:Kantzer tropikoa,Kaprikornio tropikoa, zirkulu polar artikoa, zirkulu polar antartikoa. 

PETERS PROIEKZIOA

Peters proiekzio-sistema erabiliena da mapa kontutan. 1977 an Arno Petersek asmatua da,eta munduko lurralde guztiak beren  hedaduraren arabera egokiago eta zuzenago agertzen dira aurreko mapa irudiak baino.

POPULAZIOAREN BANAKETA

 Lurralde bakoitzeko biztanle kopuruaren eta

 azaleraren arteko erlazioari biztanle-dentsitatea deritzogu.Lurralde jakin batean kilometro karratu bakoitzean bizi den bataz besteko biztanle kopurua adierazten  du biztanle dentsitateak.